Spośród 7 zmysłów, które posiada każdy człowiek, właśnie wzrok jest najważniejszym z nich, gdyż odbiera 80% informacji z otoczenia (pozostałe to: słuch, dotyk, smak, węch, równowaga, czucie głębokie).
Wyróżnia się trzy podstawowe kategorie osób mających problemy z prawidłowym widzeniem:
– niewidomy – osoba, która urodziła się niewidoma, albo straciła wzrok około 5. roku życia,
– ociemniały – osoba, która straciła wzrok po 5. roku życia,
– słabowidzący – osoba, która traci wzrok z powodu różnych schorzeń.

Osoby słabowidzące tracą wzrok z powodu różnych schorzeń, które można podzielić na dwa główne rodzaje: wady wzroku oraz schorzenia wzroku.
Wady wzroku (najczęściej można je skorygować soczewkami) to:
– krótkowzroczność (niska: do -4; średnia: od -4 do -8; wysoka: powyżej -8),
– nadwzroczność, potocznie dalekowzroczność (niska: do +4; średnia: od +4 do +8; wysoka: powyżej +8),
– astygmatyzm – powoduje, że osoba widzi załamany obraz, astygmatyzm nie jest chorobą i często występuje u osób krótko- lub dalekowzrocznych, można go skorygować za pomocą soczewek cylindrycznych.

Schorzenia wzroku mają przeróżne postacie, wynikają z wad genetycznych i ich mutacji. Schorzenia wzroku mogą być związane z rogówką (np. stożek, zmętnienie rogówki, zapalenie), z tęczówką (np. wrodzony brak tęczówek, bielactwo, zmętnienie soczewek, dziecięca zaćma, retinopatia cukrzycowa), związane z siatkówką (np. zwyrodnienie barwnikowe, wysoka krótkowzroczność).
Warto pamiętać iż przeciętne dziecko z uszkodzonym wzrokiem jest zdolne do osiągnięcia normalnego rozwoju psychicznego i społecznego oraz przygotowania się do samodzielnego życia pod warunkiem, że nie ma ono innych uwarunkowań biologicznych (np. uszkodzenia kory mózgowej czy dodatkowych niepełnosprawności) oraz gdy stworzy mu się korzystne warunki opiekuńcze i edukacyjne. Wśród dzieci z uszkodzonym wzrokiem istnieją indywidualne różnice, które są biologicznie uwarunkowane, tak samo jak wśród dzieci normalnie widzących. Takie dzieci muszą od najmłodszych lat być systematycznie i dokładnie uczone wszystkiego, co jest niezbędne w ich życiu, albowiem nie nauczą się tego w sposób spontaniczny i automatyczny, jak to ma miejsce u dzieci z pełnosprawnym wzrokiem.
Uczniowie słabowidzący lub niewidomi, którzy posiadają orzeczenie poradni o kształceniu specjalnym mogą skorzystać z dostosowania warunków i form przeprowadzania sprawdzianu kończącego szkołę podstawową, egzaminu gimnazjalnego, matury oraz egzaminu zawodowego (szczegóły można sprawdzić w Komunikacie dyrektora CKE w w/w sprawie). Aby uzyskać takie orzeczenie konieczne jest dołączenie zaświadczenia od lekarza okulisty, który zakwalifikuje ucznia do grupy osób słabowidzących. Uczeń z orzeczeniem może uczyć się zarówno w szkole ogólnodostępnej jak i w ośrodku szkolno – wychowawczym dla dzieci słabowidzących czy innych placówkach edukacyjnych – decyzja o tym należy do rodziców.
Najbliżej położony w naszym regionie ośrodek, który kształci i wychowuje dzieci słabowidzące i niewidome to Specjalny Ośrodek Szkolno – Wychowawczy dla Dzieci Niewidomych w Owińskach (www.niewidomi.edu.pl). W ośrodku działają: zespół wczesnego wspomagania rozwoju dzieci od pierwszych miesięcy do siódmego roku życia, szkoła podstawowa, branżowa szkoła I stopnia, liceum ogólnokształcące oraz szkoła przysposabiająca do pracy. W Ośrodku mieści się także m. in. internat, świetlice oraz nowoczesny park orientacji przestrzennej.
Inne instytucje służące wsparciem i pomocą osobom z niepełnosprawnością wzroku na naszym terenie to: Polski Związek Niewidomych (Okręg Wielkopolski) w Poznaniu przy ul. Niepodległości 29, a także Koło PZN działające w Szamotułach przy ul. Franciszkańskiej 5 (Centrum Wspierania Organizacji Pozarządowych).

opracowała Agnieszka Markowska
tyflopedagog PZPPP w Szamotułach